نقاشی های هانیبال الخاص

دسته‌بندی

هانیبال الخاص

زادروز	۲۶ خرداد ۱۳۰۹ کرمانشاه
وفات	۲۳ شهریور ۱۳۸۹ کالیفرنیا
ملیت	ایرانی
فعالیت	نقاش، منتقد و مدرس هنری، مترجم و نویسنده
چکیده	او که آغازگر طراحی فیگوراتیو در نقاشی نوگراست، یکی از تاثیرگذارترین نقاشان و مدرسان هنری بر جریان هنر معاصر نقاشی ایران بود.

زندگینامه

هانیبال الخاص ۲۶ خرداد ماه، سال ۱۳۰۹ از پدر و مادری آشوری در کرمانشاه متولد شد. او هنرمند عرصه هنرهای تجسمی (نقاش) ، مدرس و مولف کتابهای هنری ادبی، مترجم و نویسنده ایرانی بود.
هانیبال الخاص از نقاشان نوگرای معاصر ایران بود وی که آغازگر طراحی فیگوراتیو در نقاشی نوگراست یکی از تاثیرگذارترین نقاشان و مدرسان هنری بر جریان هنر معاصر نقاشی ایران بود.

الخاص برای اولین بار در سن چهارده سالگی توسط جوانی به نام آلکسی گیورگیز که نقاشی را در روسیه فرا گرفته بود، با رنگ و روغن آشنا شد. هانیبال با اشتیاق به نزد آلکسی می‌رفت و به نقاشی‌هایش نگاه می‌کرد، پالت او را پاک می‌کرد و رنگ‌ها را برایش می‌چید؛ و به گفته خودش «گاهی هم کاغذ و رنگ به من می‌داد و می‌گفت نقاشی کن.»

هانیبال بعدها نقاشی را به صورت جدی نزد جعفر پتگر از استادان بنام نقاشی فراگرفت وی دو سال و نیم در کلاس پتگر آموزش کلاسیک نقاشی دید و سپس به آمریکا رفت و در آنجا مشغول تحصیل در رشته طب شد، اما هیچ گاه تحصیل در این رشته را به پایان نرساند و پس از آن به تحصیل در رشته فلسفه و بعد به تحصیل در رشته نقاشی مشغول شد و توانست در رشته تصویرسازی لیسانس و فوق لیسانس دریافت کند. هانیبال الخاص در سال ۱۹۵۶ میلادی لیسانس هنرهای تجسمی و در سال ۱۹۵۸ فوق لیسانس همین رشته را از انستیتوی هنر شیکاگو (ایلینوی) گرفت.

از فعالیت های کاری هانیبال الخاص در طول حیات وی میتوان به موارد زیر اشاره کرد:
تولید صدها متر نقاشی بر روی بوم، کاغذ و نقاشی دیواری
برپایی بیش از ۱۰۰ نمایشگاه خصوصی و ۲۰۰ نمایشگاه گروهی در ایران، اروپا، کانادا، آمریکا و استرالیا
وی ۳۵ سال به تدریس مشغول بود از جمله:
۵ سال در هنرستان پسران
۶ سال در دانشکده مانتیسلو ایالت ایلینوی آمریکا با سمت مدیرگروه و دانشیار
۱۷ سال در دانشکده هنرهای زیبای دانشگاه تهران،
۷ سال به‌طور موقت در دانشکده هنر دانشگاه آزاد تدریس کرد.
افزون بر تدریس نقاشی او:
در سال ۱۳۵۹ نگارخانه گیلگمش را که یکی از نخستین نگارخانه‌های معاصر ایران بود در تهران تأسیس کرد و ۲ سال مدیر آن بود.
از سال ۱۳۵۳ به مدت ۴ سال در روزنامه کیهان نقد هنری نوشت.
طراحی روی جلد ده‌ها کتاب و مصورسازی اشعار مختلف را انجام داد.
۴ کتاب در باره آموزش هنر تألیف کرد و چندین کتاب به زبان فارسی یا آشوری ترجمه کرد.
او به همراه عده‌ای از هنرمندان دیوارهای سفارت آمریکا در تهران را که توسط دانشجویان پیرو خط امام اشغال شده بود با طرح‌ها و نگاره‌های ضدامپریالیستی نقاشی کرد.

هانیبال الخاص روز سه شنبه، ۲۳ شهریور سال ۱۳۸۹، در سن ۸۰ سالگی به دلیل حاد شدن بیماری سرطانش و کهولت سن در کالیفرنیای آمریکا چشم از جهان فروبست.

شاگردان هانیبال الخاص

از نام آورترین شاگردان هانیبال الخاص می‌توان به احمد وکیلی، مسعود سعدالدین، نصرالله مسلمیان، نیلوفر قادری نژاد، ناصر پلنگی، بهرام دبیری، هادی ضیاالدینی و محمدعلی بنی اسدی اشاره کرد.

درباره آثار هانیبال الخاص

انسان در آثار هانیبال همواره از اهمیت ویژه ای برخوردار بوده و خود او در این باره گفته بود:
«خیلی دوست داشتم به قیافه و نگاه آدم‌ها فکر کنم و عمق عواطف، اندوه، تکبر، خودخواهی، مهربانی آنها را دریابم.»
وی همچنین به این موضوع اشاره کرده بود:
«در دانشگاه، از کلاس کشیدن اندام انسان‌ها لذت می‌بردم. بیشتر دوست داشتم بروم در کلاس‌های مدل زنده، نقاشی کنم. در همان کلاس بود که برای اولین بار کارهای ذهنی کردم. آن کار ذهنی پر از صورت‌های آدم بود. تخیلات بیشتر روی کارهایی بود که در آن اندام انسان و چهره انسان بود، ولی اولین باری که در کارهایم موضوعی را نگه داشتم و تکرارش کردم و بعدها به صورت امضا کارهای من شد، وفور آدم بود.»
هانیبال الخاص درباره آغاز کارش نیز اینگونه گفته بود:
«یک صورت اینجا و یک صورت آنجا می‌گذاشتم؛ یک اندام را اینجا و یک اندام را آنجا. بعد کم‌کم پرداختم به پیوند آنها، اولین رابطه‌ای که در ایران زیاد به آن برخوردم، صف بود. آدم‌های پشت سر هم ایستاده، صف دراز آدم‌ها. از اینجا تا ابتدا و تا بی‌نهایت، تا قیامت دارند می‌روند و حتی یک زمانی تابلوهایی داشتم که چیزی نبود جز صف‌های مختلف آدم. چپ و راست می‌رفتند تا ناپدید می‌شدند.»

میتوان گفت نشانه‌هایی چون نقاشی فیگوراتیو هیجان‌گرا، مضمون‌باوری نقاش و توجه به نوعی هنر متعهد و آرمان‌گرا در مدرنیسم ایرانی، همواره نام هانیبال الخاص را پیش می‌کشد، هنرمندی که باورها و گزاره‌های فکری او، آغازگر فصل تازه‌ای از هنر مدرن ایرانیست.

آثار هانیبال الخاص

هر وقت نگاه می‌کنم که چطور شده که من نقاش شده‌ام، می‌بینم تصادف‌هایی بوده، امکاناتی در کنار من بوده که چه بسا دست خود من هم نبوده، یعنی اتفاق افتاده و من شده‌ام نقاش.

«هانیبال الخاص»