محمد رضا شجریان
محمدرضا شجریان
زادروز | ۱ مهر ۱۳۱۹ مشهد |
ملیت | ایرانی |
فعالیت | موسیقیدان، آهنگساز، خواننده و خوشنویس |
سبک | موسیقی سنتی ایرانی |
اساتید | عبدالله دوامی، اسماعیل مهرتاش، نورعلی برومند |
گروه ها | گروه چاووش، گروه شیدا، گروه عارف، گروه آوا، گروه شهناز |
سازها | سنتور، تنبک |
زندگینامه
محمدرضا شجریان ۱ مهر ۱۳۱۹ در مشهد متولد شد. او موسیقیدان، خواننده، آهنگساز و خوشنویس ایرانی است. شجریان از کودکی خواندن را آغاز کرد و با توجه به صدای خوب و استعدادش، تحت تعلیم پدر، که خود قاری قرآن بود، مشغول به پرورش صدایش شد. صدای تلاوت قرآن او برای نخستین بار در سال ۱۳۳۱، از رادیو خراسان پخش شد. وی پس از دریافت دیپلم دانشسرای عالی، به استخدام آموزش و پرورش درآمد و به تدریس مشغول شد و در همین زمان با سنتور آشنا و فراگیری این ساز را نزد جلال اخباری شروع کرد.
در سال ۱۳۴۶ به تهران رفت و با احمد عبادی آشنا شد و همچنین در کلاس اسماعیل مهرتاش شرکت نمود. در همین سال برای آموختن خوشنویسی در انجمن خوشنویسان نزد ابراهیم بوذری رفت. شجریان از سال ۱۳۴۷، خوشنویسی را نزد حسن میرخانی ادامه داد و توانست در سال ۱۳۴۹، درجهٔ ممتاز را در خوشنویسی به دست آورد. شجریان در سال ۱۳۸۹ آثار خطاطی خود را به همراه منتخبی از خوشنویسان معاصر در نمایشگاهی در تالار وحدت به نمایش گذاشت.
او با فرامرز پایور در سال ۱۳۵۰ آشنا شد و یادگیری سنتور و ردیفهای آوازی را نزد وی دنبال کرد.
محمدرضا شجریان با نورعلیخان برومند در برنامه گلها آشنا شد و شیوهٔ آوازی سید حسین طاهرزاده را نزد او آموخت. و در سالهای بعد نزد عبدالله دوامی ردیف آوازی ایشان و شیوههای تصنیفخوانی را فراگرفت.
شجریان به همراه گروهی از هنرمندان همچون محمدرضا لطفی، ، حسین علیزاده، ناصر فرهنگفر، جلال ذوالفنون و داوود گنجهای به عضویت مرکز حفظ و اشاعۀ موسیقی به سرپرستی داریوش صفوت درآمد.
او در آن زمان تصنیف داروَگ را اجرا کرد که مربوط به آهنگی از محمدرضا لطفی بر روی شعری از نیمایوشیج بود. تصنیف داروَگ از اولین تصنیفهایی است که در آن از شعر نو استفاده شدهاست. از دیگر تصنیفهای شجریان که به زبان محاورهای است، میتوان به تصنیف مگه نه، اشاره کرد با آهنگ عطاءالله خرم و شعری از بیژن سمندر که در همان دوران اجرا شدهاست.
در آن زمان راستپنجگاه بهندرت اجرا میشد و این دستگاه درحال فراموش شدن بود که
اجرای زنده راستپنجگاه او در سال ۱۳۵۴ در جشن هنر شیراز بههمراه محمدرضا لطفی و ناصر فرهنگفر، که بعدها هم در یک آلبوم موسیقی با همین نام منتشر شد، بسیار مورد استقبال قرار گرفت.
وی در سال ۱۳۵۸ دعای ربنا (برخی آیات قرآن که شجریان آنها را با صوت خوانده) و مناجات مثنوی افشاری را به صورت بداهه و بدون تمرین خواند، به منظور آموزش به هنرجویان تا بهترین را در ماه رمضان برای افطار پخش کنند اما رادیو همان اجرای خودش را پخش کرد
در سال ۱۳۸۷، زمزمههایی در مورد ثبت این اثر در فهرست آثار ملی ایران به گوش میرسید و در ۱۹ اردیبهشت سال ۱۳۹۶ این اثر در فهرست آثار ملی ایران ثبت گردید.
محمدرضا شجریان در سال ۱۳۷۸ موفق به دریافت جایزه پیکاسو و دیپلم افتخار از طرف سازمان یونسکو در پاریس شد.
در سال ۲۰۰۶ نشان موتزارت را از سازمان یونسکو دریافت کردند. او ۲ بار به خاطر آلبومهای فریاد و بی تو بسر نمیشود، نامزد جایزه گرمی شد.
در سال ۱۳۴۶ به تهران رفت و با احمد عبادی آشنا شد و همچنین در کلاس اسماعیل مهرتاش شرکت نمود. در همین سال برای آموختن خوشنویسی در انجمن خوشنویسان نزد ابراهیم بوذری رفت. شجریان از سال ۱۳۴۷، خوشنویسی را نزد حسن میرخانی ادامه داد و توانست در سال ۱۳۴۹، درجهٔ ممتاز را در خوشنویسی به دست آورد. شجریان در سال ۱۳۸۹ آثار خطاطی خود را به همراه منتخبی از خوشنویسان معاصر در نمایشگاهی در تالار وحدت به نمایش گذاشت.
او با فرامرز پایور در سال ۱۳۵۰ آشنا شد و یادگیری سنتور و ردیفهای آوازی را نزد وی دنبال کرد.
محمدرضا شجریان با نورعلیخان برومند در برنامه گلها آشنا شد و شیوهٔ آوازی سید حسین طاهرزاده را نزد او آموخت. و در سالهای بعد نزد عبدالله دوامی ردیف آوازی ایشان و شیوههای تصنیفخوانی را فراگرفت.
شجریان به همراه گروهی از هنرمندان همچون محمدرضا لطفی، ، حسین علیزاده، ناصر فرهنگفر، جلال ذوالفنون و داوود گنجهای به عضویت مرکز حفظ و اشاعۀ موسیقی به سرپرستی داریوش صفوت درآمد.
او در آن زمان تصنیف داروَگ را اجرا کرد که مربوط به آهنگی از محمدرضا لطفی بر روی شعری از نیمایوشیج بود. تصنیف داروَگ از اولین تصنیفهایی است که در آن از شعر نو استفاده شدهاست. از دیگر تصنیفهای شجریان که به زبان محاورهای است، میتوان به تصنیف مگه نه، اشاره کرد با آهنگ عطاءالله خرم و شعری از بیژن سمندر که در همان دوران اجرا شدهاست.
در آن زمان راستپنجگاه بهندرت اجرا میشد و این دستگاه درحال فراموش شدن بود که
اجرای زنده راستپنجگاه او در سال ۱۳۵۴ در جشن هنر شیراز بههمراه محمدرضا لطفی و ناصر فرهنگفر، که بعدها هم در یک آلبوم موسیقی با همین نام منتشر شد، بسیار مورد استقبال قرار گرفت.
وی در سال ۱۳۵۸ دعای ربنا (برخی آیات قرآن که شجریان آنها را با صوت خوانده) و مناجات مثنوی افشاری را به صورت بداهه و بدون تمرین خواند، به منظور آموزش به هنرجویان تا بهترین را در ماه رمضان برای افطار پخش کنند اما رادیو همان اجرای خودش را پخش کرد
در سال ۱۳۸۷، زمزمههایی در مورد ثبت این اثر در فهرست آثار ملی ایران به گوش میرسید و در ۱۹ اردیبهشت سال ۱۳۹۶ این اثر در فهرست آثار ملی ایران ثبت گردید.
محمدرضا شجریان در سال ۱۳۷۸ موفق به دریافت جایزه پیکاسو و دیپلم افتخار از طرف سازمان یونسکو در پاریس شد.
در سال ۲۰۰۶ نشان موتزارت را از سازمان یونسکو دریافت کردند. او ۲ بار به خاطر آلبومهای فریاد و بی تو بسر نمیشود، نامزد جایزه گرمی شد.
سایت انجمن آسیا شجریان را پرآوازه ترین هنرمند موسیقی اصیل ایرانی، روزنامهٔ ونکوورسان او را یکی از مهمترین هنرمندان موسیقی جهان و همچنین رادیوی عمومی ملی (NPR) در سال ۲۰۱۰ وی را یکی از ۵۰ صدای برتر جهان معرفی کردهاست.
نشان شوالیهٔ ملی لیاقت در آیینی رسمی، در تیرماه سال ۱۳۹۳ در سفارت فرانسه در تهران به شجریان اهدا شد و در آبان ماه ۱۳۸۹ مراسمی با نام سومین سال بزرگداشت ادب و هنر پارسی، در دانشگاه استنفورد آمریکا برگزار شد که طی آن جایزه بیتا به دست بنیانگذار آن به محمدرضا شجریان استاد موسیقی ایرانی رسید.
محمدرضا شجریان در ایران ملقب به «خسرو آواز ایران» میباشد.
او علاوه بر اشعار کلاسیک شاعرانی مثل حافظ، سعدی، مولانا، عطار، باباطاهر و خیام، در برخی کنسرتها و کارهای خود از شعر نو، شاعرانی چون فریدون مشیری، نیما یوشیج، سهراب سپهری، شفیعی کدکنی، مهدی اخوان ثالث و هوشنگ ابتهاج استفاده کردهاست.
او علاوه بر اشعار کلاسیک شاعرانی مثل حافظ، سعدی، مولانا، عطار، باباطاهر و خیام، در برخی کنسرتها و کارهای خود از شعر نو، شاعرانی چون فریدون مشیری، نیما یوشیج، سهراب سپهری، شفیعی کدکنی، مهدی اخوان ثالث و هوشنگ ابتهاج استفاده کردهاست.
آلبوم های محمدرضا شجریان
محمدرضاشجریان در طی فعالیت هنری خود آلبوم های بسیاری منتشر کرده از جمله :
بیداد، نوا، دستان، راستپنجگاه، عشق داند، چشمهٔ نوش، همنوا با بم، شب، سکوت، کویر، بوی باران، زمستان، است، بی تو بسر نمیشود، فریاد، جام تهی، ساز خاموش، سرود مهر، غوغای عشقبازان، کنسرت محمدرضا شجریان و گروه آوا، آه باران، زبان آتش، رندان مست، مرغ خوشخوان، کنسرت محمدرضا، شجریان و گروه شهناز در دبی، کنسرت محمدرضا شجریان و گروه شهناز (رندان مست و مرغ خوشخوان) دل مجنون،سرو چمان، آسمان عشق، دلشدگان، دیلمان، رباعیات خیام، بهاریه، یاد ایام، جان عشاق، گنبد مینا، پیغام اهل دل (همایونمثنوی)، در خیال، رسوای دل، شب وصل، معمای هستی، آهنگ وفا، آرام جانرنگهای تعالی، طریق عشق راز دل (خون جوانان وطن)، خلوتگزیده، انتظار دل، پیوند مهر، آستان جانان، سرّ عشق (ماهور)، نوا (مرکبخوانی)، دود عود، ساز قصهگو و کنسرت بزرگداشت حافظ، پیام نسیم
چهره به چهره، گلبانگ شجریان، چاووش ۱ (به یاد عارف)، چاووش ۲، چاووش ۳، چاووش ۶ (سپیده)، چاووش ۷، چاووش ۹ (جان جان)، راز دل (خون جوانان وطن)
بیداد، نوا، دستان، راستپنجگاه، عشق داند، چشمهٔ نوش، همنوا با بم، شب، سکوت، کویر، بوی باران، زمستان، است، بی تو بسر نمیشود، فریاد، جام تهی، ساز خاموش، سرود مهر، غوغای عشقبازان، کنسرت محمدرضا شجریان و گروه آوا، آه باران، زبان آتش، رندان مست، مرغ خوشخوان، کنسرت محمدرضا، شجریان و گروه شهناز در دبی، کنسرت محمدرضا شجریان و گروه شهناز (رندان مست و مرغ خوشخوان) دل مجنون،سرو چمان، آسمان عشق، دلشدگان، دیلمان، رباعیات خیام، بهاریه، یاد ایام، جان عشاق، گنبد مینا، پیغام اهل دل (همایونمثنوی)، در خیال، رسوای دل، شب وصل، معمای هستی، آهنگ وفا، آرام جانرنگهای تعالی، طریق عشق راز دل (خون جوانان وطن)، خلوتگزیده، انتظار دل، پیوند مهر، آستان جانان، سرّ عشق (ماهور)، نوا (مرکبخوانی)، دود عود، ساز قصهگو و کنسرت بزرگداشت حافظ، پیام نسیم
چهره به چهره، گلبانگ شجریان، چاووش ۱ (به یاد عارف)، چاووش ۲، چاووش ۳، چاووش ۶ (سپیده)، چاووش ۷، چاووش ۹ (جان جان)، راز دل (خون جوانان وطن)
بخوان ای خسرو آواز ایران
در سال 1395 به همت تعدادی از خوشنویسان سایت 100هنر هم نویسی مصرع "بخوان ای خسرو آواز ایران"
صورت گرفت و در کلیپ زیر به استاد شجریان تقدیم شد.